سخن…

طلبگی به روایت دکترعلی شریعتی

برخلاف امروز، که برای منبر رفتن و لباس علم

دین پوشیدن و مقام تبلیغ مذهب را احراز کردن، شرط

اصلی یا سکوت مطلق (بی ناطق بودن!) است و یا

صوت خوش و اگر کسی قدرت علمی آن را داشته

باشد که به کتب حدیث و سیره و تاریخ و اسناد

و منابع علمی مراجعه کند یک دانشمند محسوب

میشود، در گذشته، حتی نقل حدیث، احتیاج به جواز

رسمی از مقام ممتاز و مرجع علمی داشت و کسی

حق نداشت، تنها با مراجعه به کتب حدیث حتی کتب

معتبری چون “اصول کافی” که یکی از منابع چهارگانة

علمی در شیعه است، حدیثی را انتخاب نماید و

به صورت کتبی یا شفاهی نقل کند! زیرا، چنانکه گفتم،

مالک اعتبار یک حدیث در فرهنگ شیعه، اعتبار کتاب

یا نویسنده هایی که آن را نقل کرده نیست، بلکه سلسلة

روایت و اعتبار اسناد آن است.

از این نظر، اساتید بزرگ حوزه که خود مقام

رسمی علمی در علم روایت و درایت و رجال به شمار

می آمدند و شخصیت علمی و تحقیقی ممتازی در

علم الحدیث داشتند برای کسانی که مراحل درسی را

طی کرده و از نظر فکری و نیز اخلاقی و تقوای دینی

و علمی و قدرت استنباط و انتخاب و تشخیص، در

مکتب استاد آزمایش شده و شایستگی خود را به اثبات

ً رسانده بودند، رسما شهادتنامه هایی صادر میکردند و

در آن، مقام علمی، فضائل اخلاقی وی را یاد می نمودند

و مراتب اعتماد و اطمینان خود را نسبت به وی

گواهی می دادند و با ذکر سلسلة روایتی که خود بدان

پیوسته اند و معرفی آخرین حلقة این سلسله‌ـ که از او

جواز نقل حدیث گرفته اند و نیز معرفی خود به عنوان

ً کسی که به عنوان محدثی که رسما حق روایت دارند‌ـ

و اعالم کسانی که از آنان روایت میکنند، به  تلمیذ

خود،جواز، نقل حدیث میدادند و وی‌ـ که بدینگونه

دیپلم می گرفت‌ـ حق رسمی نقل حدیث به دست

می آورد و با تکیه بر آن، به عنوان محدث، در محیط

علمی و جامعة اسلامی، صاحب عنوان علمی می شد

و می توانست منبررود و تبلیغ کند و به نام اسلام، به

هدایت فکری و مذهبی مردم بپردازد.

آنچه در اینجا باید گفته شود، اول، علیرغم آزادی

خارق العاده ای که در نظام آموزشی اسلامی وجود

دارد، چنانکه می بینیم، ضوابط علمی و تحصیلی بسیار

ً دقیق و مدارک علمی کاملا رسمی و معینی در کار

ً است.ثانیا، چنان که از بررسی نظامهای آموزشی در

تاریخ تمدنها و فرهنگهای قدیم بر می آید، فرهنگ

اسلامی برای نخستین بار، به وضع چنین ضوابط

رسمی و گواهینامه های تحصیلی پرداخته است و

شباهت اصطالحات فنی آموزشی در نظام تعلیم و

تربیت اروپایی و نظام تعلیم و تربیت اسلامی حکایت

از آن دارد که این اصطلاحات از فرهنگ آموزش

اسلامی ترجمه شده است و تأثیر همه جانبة فرهنگ

و علوم و تمدن اسلامی، به ویژه پس از جنگهای صلیبی

و آغاز رنسانس و عصر جدید در اروپا این نظر را

تأیید میکند.چنانکه در نظام تعلیمات مدارس اسلامی،

رسم بر این بود که، پس از طی دوران تحصیل و دیدن

دورة درس، استاد “شهادت” میداد که شاگرد وی این

دوره را گذرانده است و این همان است که امروز در

اصطلاح اروپایی (Cartifica )می نامند و شگفتا که

ما امروز، دوباره همین اصطلاح را به فارسی ترجمه

کرده ایم و گواهینامه می گوییم!

و نیز “دوره”را که به مجموعة درسهای یک

موضوع اطلاق می شود، در فرانسه (Cours )و در

انگلیسی (Course )ترجمه کرده اند و اصطلاح

“درجة علمی” را (Classe ،)و اصطلاح”جواز” را،

(Licence )و مجتهد را(Docteur،)می خوانند.

————————————————-

منبع:روزنامه اطلاعات