طلبگی به روایت
دکترعلی شریعتی
<==================>
برخلاف امروز، كه براي منبر رفتن و لباس علم
دين پوشيدن و مقام تبليغ مذهب را احراز كردن، شرط
اصلي يا سكوت مطلق (بي ناطق بودن!) است و يا
صوت خوش و اگر كسي قدرت علمي آن را داشته
باشد كه به كتب حديث و سيره و تاريخ و اسناد
و منابع علمي مراجعه كند يك دانشمند محسوب
ميشود، در گذشته، حتي نقل حديث، احتياج به جواز
رسمي از مقام ممتاز و مرجع علمي داشت و كسي
حق نداشت، تنها با مراجعه به كتب حديث حتي كتب
معتبري چون "اصول كافي" كه يكي از منابع چهارگانة
علمي در شيعه است، حديثي را انتخاب نمايد و
به صورت كتبي يا شفاهي نقل كند! زيرا، چنانكه گفتم،
مالك اعتبار يك حديث در فرهنگ شيعه، اعتبار كتاب
يا نويسنده هایي كه آن را نقل كرده نيست، بلكه سلسلة
روايت و اعتبار اسناد آن است.
از اين نظر، اساتيد بزرگ حوزه كه خود مقام
رسمي علمي در علم روايت و درايت و رجال به شمار
مي آمدند و شخصيت علمي و تحقيقي ممتازي در
علم الحديث داشتند براي كساني كه مراحل درسي را
طي كرده و از نظر فكري و نيز اخلاقي و تقواي ديني
و علمي و قدرت استنباط و انتخاب و تشخيص، در
مكتب استاد آزمايش شده و شايستگي خود را به اثبات
ً رسانده بودند، رسما شهادتنامه هایي صادر ميكردند و
در آن، مقام علمي، فضائل اخلاقي وي را ياد مي نمودند
و مراتب اعتماد و اطمينان خود را نسبت به وي
گواهي مي دادند و با ذكر سلسلة روايتي كه خود بدان
پيوسته اند و معرفي آخرين حلقة اين سلسله‌ـ كه از او
جواز نقل حديث گرفته اند و نيز معرفي خود به عنوان
ً كسي كه به عنوان محدثي كه رسما حق روايت دارند‌ـ
و اعالم كساني كه از آنان روايت ميكنند، به تلميذ
خود،جواز، نقل حديث ميدادند و وي‌ـ كه بدينگونه
ديپلم مي گرفت‌ـ حق رسمي نقل حديث به دست
مي آورد و با تكيه بر آن، به عنوان محدث، در محيط
علمي و جامعة اسلامي، صاحب عنوان علمي مي شد
و مي توانست منبررود و تبليغ كند و به نام اسلام، به
هدايت فكري و مذهبي مردم بپردازد.
آنچه در اينجا بايد گفته شود، اول، عليرغم آزادي
خارق العاده اي كه در نظام آموزشي اسلامي وجود
دارد، چنانكه مي بينيم، ضوابط علمي و تحصيلي بسيار
ً دقيق و مدارك علمي كاملا رسمي و معيني در كار
ً است.ثانيا، چنان كه از بررسي نظامهاي آموزشي در
تاريخ تمدنها و فرهنگهاي قديم بر مي آيد، فرهنگ
اسلامي براي نخستين بار، به وضع چنين ضوابط
رسمي و گواهينامه هاي تحصيلي پرداخته است و
شباهت اصطالحات فني آموزشي در نظام تعليم و
تربيت اروپايي و نظام تعليم و تربيت اسلامي حكايت
از آن دارد كه اين اصطلاحات از فرهنگ آموزش
اسلامي ترجمه شده است و تأثير همه جانبة فرهنگ
و علوم و تمدن اسلامی، به ويژه پس از جنگهاي صليبي
و آغاز رنسانس و عصر جديد در اروپا اين نظر را
تأييد ميكند.چنانكه در نظام تعليمات مدارس اسلامي،
رسم بر اين بود كه، پس از طي دوران تحصيل و ديدن
دورة درس، استاد "شهادت" ميداد كه شاگرد وي اين
دوره را گذرانده است و اين همان است كه امروز در
اصطلاح اروپايي (Cartifica )مي نامند و شگفتا كه
ما امروز، دوباره همين اصطلاح را به فارسي ترجمه
كرده ايم و گواهينامه مي گوييم!
و نيز "دوره"را كه به مجموعة درسهاي يك
موضوع اطلاق مي شود، در فرانسه (Cours )و در
انگليسي (Course )ترجمه كرده اند و اصطلاح
"درجة علمي" را (Classe ،)و اصطلاح"جواز" را،
(Licence )و مجتهد را(Docteur،)مي خوانند.
-------------------------------------------------
منبع:روزنامه اطلاعات